Tijd voor een progressief pro-Europees blok

In de afgelopen jaren is het politieke landschap in veel landen gefragmenteerd geraakt, maar vrijwel nergens is het zó versplinterd als in Nederland. Maar liefst twintig fracties in een parlement van honderdvijftig leden. En terwijl het politieke midden lijkt te zijn verstard en uitgeblust, is de enige verandering in het partijenlandschap op de rechtse, zeg maar ultra-rechtse flank. Tijd om dat landschap eens flink op te schudden!

In het huidige politieke klimaat is het cruciaal dat we het politieke midden weer versterken en verenigen. Alle initiatieven voor het bundelen van democratische krachten zijn welkom, zoals ook de voorzichtige samenwerking van PvdA en Groen Links.

Daarom ga ik ook mijn stem geven aan de motie die volgende week op het D66 congres is ingediend. De motie roept op om, met het oog op de Kamerverkiezing in 2025, de mogelijkheden te verkennen voor intensievere samenwerking te verkennen met PvdA, Groen Links en Volt. Goed initiatief, en wat mij betreft mag het nog veel méér en sneller. Om precies te zijn: voor de Europese Verkiezingen in juni 2024.

Bij de Europese verkiezingen is er voor elke zetel circa 3,5% van de stemmen nodig. Er blijven altijd veel reststemmen over. Bij de laatste verkiezingen in 2019 was dat bijna 10% van de stemmen, zo'n 575.000. De reststemmen komen vooral de grotere partijen ten goede. In het verleden werden de reststemmen middels lijstverbindingen binnen politieke families gehouden, maar lijstverbindingen zijn afgeschaft. Paradoxaal is dat gunstig voor partijen die tegen Europa en vaak ook tegen de democratie zijn.

In dat grimmige politiek landschap, is het onzinnig dat gelijkgezinde progressieve, pro-Europese partijen met elkaar gaan concurreren om een overlappend electoraat. Uiteindelijk versplintert daarmee die progressieve, pro-Europese stem, en gaan hun reststemmen vooral naar zetels voor partijen op - of buiten - de flanken.

Wat mij betreft moet een partij als D66 daarbij taboes durven doorbreken. Juist de partij die ontstond uit een beweging voor radicale democratisering, moet out of the box durven denken. Een partij die als enige reden van bestaan heeft, het bestaan van de partij zelf, wordt een soort CDA. Het is zeer wel mogelijk om een stevige politieke identiteit te hebben, en tegelijkertijd muren te slechten. Uiteindelijk is een krachtige Europese democratie, met een vitaal politiek midden een hoger doel dan alleen de partij. Dus laten we voor die motie stemmen, en met ambitie en lef stappen gaan nemen voor een bundeling van progressieve pro-Europese krachten. Een verenigd en krachtig politiek midden is het beste antwoord op de opkomst van anti-democratische extremisten.